Zespół parkowo – pałacowy w Brudzyniu

W znajdującym się nieopodal Brudzewa Brudzyniu na uwagę zasługuje Park Pałacowy oraz skryta pośród drzew rezydencja, oddalona kilkaset metrów na wschód od szosy głównej.  Miejscowość była pierwotnie częścią dóbr ziemskich pobliskiego Brudzewa. Dopiero w 1782 roku podkomorzy królewski Piotr Żychliński nabył Brudzyń z przyległymi Chrząblicami i Smoliną, tworząc odrębny majątek z niewielkim ogrodem regularnym i dworem wzniesionym z muru pruskiego.

W 1869 roku, kiedy Brudzyń był własnością Józefa Kożuchowskiego, powstała okazała, murowana rezydencja, zaprojektowana w malowniczej wersji popularnego w XIX wieku „stylu arkadowego”, opartego na motywach sztuki romańskiej i renesansowej. Ciekawe wspomnienia o przedwojennym wyglądzie pałacu pozostawił Jędrzej Mosica, który jako dziecko odwiedził wraz z ojcem Kożuchowskich. Młodego gościa zaskoczyły wnętrza rezydencji, pełne wielkich mebli, kredensów, zegarów i egzotycznych roślin. W pokojach ozdobionych obrazami, draperiami i XIX-wiecznymi meblami panował półmrok, a w gabinecie Pana uwagę przyciągały dubeltówki, szable i różne rodzaje broni. Największą niespodzianką była jednak drewniana figura murzyna w czerwonej liberii, trzymającego tacę – zabytek ery kolonializmu. Zaszokowała ona młodego odkrywcę pałacowych tajemnic realistycznością wykonania.

Wokół pałacu powstał park krajobrazowy. Ostatnim dziedzicem Brudzynia był Józef Pius Kożuchowski, który w latach 30. XX wieku przebudował pałac, angażując swego krewnego ze Stanów Zjednoczonych – architekta Joe Kożuchowskiego. Wówczas nadbudowano południowe skrzydło. Józef Kożuchowski walczył w wojnie obronnej 1939 roku, a w czasie okupacji zaangażował się w działalność konspiracyjną – zginął 1 sierpnia 1944 roku jako żołnierz zgrupowania „Baszta”, w pierwszych chwilach powstania warszawskiego. Po 1945 roku Brudzyń został przejęty przez państwo, istniało tu PGR. Od 1996 roku pałac i park są własnością prywatną, jednak nie ma problemu by rezydencję obejrzeć z zewnątrz.